Ιστορία

Κατηγορία: Αϊκίντο
Τελευταία ενημέρωση : Σάββατο, 26 Απριλίου 2014 11:12
Εμφανίσεις: 6792

Το Αϊκίντο θεμελιώθηκε σε μια εποχή, που έθετε ερωτήματα σχετικά με την αντιμετώπιση ζητημάτων και προβλημάτων, χωρίς τη χρήση εκτεταμένης βίας. Το ζήτημα της ειρηνικής διευθέτησης συγκρούσεων είναι ωστόσο πανάρχαιο, που προβλημάτιζε και συνεχίζει να προβληματίζει τις ανθρώπινες κοινωνίες. Οι ένοπλες συρράξεις και οι πόλεμοι γενικότερα καταλύουν συνήθως τους κοινωνικούς δεσμούς και επιφέρουν δεινά ακόμα και στην περίπτωση, που ηθικά μπορεί να δικαιώνονται. Μερικά από τα ερωτήματα λοιπόν που τίθενται είναι, Πώς μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματά μας και τις διαφορές μας χωρίς τη χρήση βίας; Και κατά συνέπεια πώς μπορούμε να επιβιώσουμε, χωρίς να χρειαστεί να «αφανίσουμε» τον αντίπαλο «από προσώπου γης»;

Οι απαντήσεις στα προαναφερθέντα ερωτήματα είναι δύσκολες και πολυσύνθετες. Αποτελούν όμως το πλαίσιο μέσα στο οποίο έζησε και δημιούργησε ο Μοριχέι Ουσίμπα (Morihei Ueshiba), ο θεμελιωτής του Αϊκίντο. Ο Ουσίμπα κέρδισε τον τίτλο Ο’ Σενσέι (O’-Sensei), που σημαίνει «ο δάσκαλος των δασκάλων». Είναι ένας τίτλος, που δηλώνει παράλληλα ότι κέρδισε την ευρύτερη εκτίμηση κι αποδοχή, έξω δηλαδή και από τα όρια της κοινότητας του αϊκίντο.

Ο Μοριχέι Ουσίμπα (14/12/1883 – 26/4/1969), ήταν μικροκαμωμένος και συνάμα συχνά άρρωστος, όταν ήταν παιδί. Λέγεται ότι αφορμή για την ανάπτυξη της πολεμικής τέχνης του αϊκίντο, στάθηκε ένα περιστατικό που βίωσε όταν ήταν μικρός. Συγκεκριμένα είδε τον πατέρα του να δέχεται επίθεση από πολιτικούς του αντιπάλους που είχε καταστροφικά αποτελέσματα. Επιπλέον, διδάχτηκε από μικρός πολεμικές τέχνες και ιδιαίτερα σημαντικός για την εξέλιξή του υπήρξε επίσης ο γνωστός στην εποχή του Sokaku Kateba Sensei δάσκαλος του Daito-ryu Jujutsu, για τον οποίο όμως λίγα πράγματα είναι γνωστά. Ο μικροκαμωμένος Ουσίμπα δεν ήταν ευχαριστημένος από τις υφιστάμενες πολεμικές τέχνες, ήθελε πιο φυσικές και αποτελεσματικές τεχνικές, που να μη χρησιμοποιούν σωματική δύναμη και να αιφνιδιάζουν τον αντίπαλο. Η βασική αρχή του αϊκίντο είχε γεννηθεί: η τέχνη της ειρηνικής αντιμετώπισης χωρίς τη χρήση βίας.

Ο Ουσίμπα μετά από μια εμπειρία θρησκευτικού χαρακτήρα καθ’ οδόν προς τον βαριά άρρωστο πατέρα του, κατάλαβε τη σημασία της «αγάπης», όπως είπε, στις πολεμικές τέχνες, δηλαδή της κατανόησης, της ενσυναίσθησης, αλλά και της πρόβλεψης των κινήσεων του «αντιπάλου» για την αντιμετώπιση επιθέσεων. Σχεδίασε μια σειρά τεχνικών βασισμένες σε προγενέστερες πολεμικές τέχνες, όπως το Daito-ryu-Aikijujutsu, την τέχνη της σπαθασκίας (Kenjutsu) και την τέχνη της μάχης με ακόντιο (Yarijutsu). Ορισμένες απ’ αυτές τις τεχνικές (Kata) αποτέλεσαν τη βάση της νέας πολεμικής τέχνης, που αρχικά την ονόμασε AIKIBUDO κι αργότερα AIKIDO.

Το AIKI ως έννοια ήταν παλαιότερα γνωστή στις πολεμικές τέχνες και σημαίνει ανάμεσα στα άλλα τη σύμπλευση του αμυνόμενου με το πνεύμα του αντιπάλου, καθώς και την αντίληψη και πρόβλεψη της συμπεριφοράς του επιτιθέμενου. Η λέξη DO σημαίνει την οδό, το δρόμο, που ακολουθεί κανείς στη ζωή του ή στη ζωή της. Αρκετές πολεμικές τέχνες συμπεριλαμβάνουν τη λέξη DO στην ονομασία τους, όπως για παράδειγμα το Καράτε-ντο και το τζού-ντο.

Κατά μια άποψη, η ευγενική μορφή του αϊκίντο έλκει τις ρίζες του στη μακραίωνη ιστορία των πολεμικών τεχνών. Ορισμένες απ’ αυτές ήταν σχεδιασμένες για τα μέλη των ‘ανωτέρων’ κοινωνικών τάξεων της εποχής, γυναικών και ανδρών. Οι τέχνες αυτές προορίζονταν για αποτελεσματική άμυνα σε περίπτωση επίθεσης εκ του σύνεγγυς, όπως για παράδειγμα στο εσωτερικό ενός σπιτιού. Γι’ αυτό το λόγο οι τεχνικές των τεχνών αυτών ήταν κατάλληλες για τέτοιες συνθήκες μάχης σώμα με σώμα, χωρίς τη χρήση όπλων.

Ο Ουσίμπα ήταν ικανός και δεξιοτέχνης στις πολεμικές τέχνες της εποχής του. Τι καινούργιο είχε όμως να προσφέρει ο ίδιος και να συμβάλει στην περαιτέρω ανάπτυξή τους; Ο «δάσκαλος των δασκάλων» περιέγραφε το αϊκίντο ως την τέχνη της «Μη Αντίστασης», και αυτή η αρχή το διαφοροποιούσε σημαντικά από άλλες πολεμικές τέχνες στην εποχή του. Επίσης, όπως ο ίδιος έλεγε χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξη, το αϊκίντο διαθέτει 3.000 τεχνικές άμυνας, και ότι στην πορεία μπορεί κανείς να σχεδιάζει συνεχώς καινούργιες. Το αϊκίντο αποτελεί μια ανεξάντλητη πολεμική τέχνη.
(βλ. www.aikidojournal.com/article?articleID=98).

Παράλληλα είναι όμως και μια ειρηνική τέχνη, που δε χρησιμοποιεί τη σωματική δύναμη και τη βία, αλλά τη δύναμη, την ορμή και την ταχύτητα του αντιπάλου. Αυτό προϋποθέτει ότι ο αμυνόμενος μαθαίνει να αντιδρά με ρυθμό και ταχύτητα, αποφεύγοντας τη «γραμμή» της επίθεσης, και μετατοπίζοντας την σε μια διαφορετική «γραμμή», στη γραμμή που ο αμυνόμενος είναι δυνατός/ή. Σύμφωνα μ’ αυτή την αρχή «αδειάζει» τη δύναμη του αντιπάλου. Οι ιδέες αυτές αναπτύχθηκαν περαιτέρω από μαθητές του Ουσίμπα, όπως είναι για παράδειγμα ο ChristianTissier, Γάλλος Sensei και ο μαθητής του, ο WilcoVriesman, ο Ολλανδός Sensei και δάσκαλός μας.

Πολλοί σύγχρονοι τού Ουσίμπα, ανάμεσα στους οποίους και οι φοιτητές αστυνομικών και στρατιωτικών ακαδημιών στις οποίες δίδασκε, προσπάθησαν να αμφισβητήσουν τις αρχές της νέας πολεμικής τέχνης και γι’ αυτό προκάλεσαν τον Ουσίμπα, στήνοντάς του ενέδρα ή προκαλώντας τον στο γυμναστήριό του (dojo). Σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, όταν ο Ουσίμπα αμυνόταν στην επίθεσή τους, ένιωθαν ότι μια δύναμη του σήκωνε από τη γη σαν άνεμος και τους προσγείωνε αρκετά μέτρα μακρυά. Αναρωτιόντουσαν λοιπόν πώς ήταν δυνατόν ένας τόσο μικροκαμωμένος άνθρωπος να τα βγάζει πέρα με τόσους πολλούς και τόσο γυμνασμένους αντιπάλους. Ο ίδιος ο Ουσίμπα απαντούσε ότι απλώς απέφευγε τις επιθέσεις μετακινώντας το σώμα του επιδέξια, χωρίς να κουράζεται, ενώ οι αντίπαλοί του εξουθενώνονταν σωματικά, γιατί μετά από κάθε ατελέσφορη επίθεση έβαζαν περισσότερη δύναμη για την επόμενη, ατελέσφορη επίσης επίθεση. Με αποτέλεσμα στο τέλος να πέφτουν κάτω εξαντλημένοι, ενώ ο Ουσίμπα αποχωρούσε νηφάλιος και ξεκούραστος.

Ο Ουσίμπα διατηρούσε τη θρησκευτική του πίστη και η διδασκαλία του με τα χρόνια επηρεαζόταν όλο και περισσότερο από ειρηνικές αρχές. Έφυγε ήσυχα και ειρηνικά το 1969, ενώ μέχρι το τέλος μπορούσε να εξασκηθεί στο αϊκίντο. Μας κληροδότησε ένα σημαντικό έργο, το οποίο εκτιμάται θετικά σε όλο τον κόσμο, ενώ η διδασκαλία του συνεχίζει να αναπτύσσεται από τους μαθητές και τις μαθήτριες του παγκόσμια. Η έλλειψη ανταγωνισμού σ’ αυτό το άθλημα είναι εμφανής στην απουσία συμμετοχής ή και διοργάνωσης τοπικών ή διεθνών αγώνων. Οι διαφορετικές σχολές εξάσκησης δεν κατακερματίζουν όπως φαίνεται, αλλά αντίθετα δείχνουν το πολύπλευρο έργο του. Αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία, που θα την εξιστορήσουμε άλλη φορά.

Πολλοί άνθρωποι σήμερα αναρωτιούνται, αν είναι οι τεχνικές φόρμες, που είναι τόσο απλές, φαίνονται εν τούτοις πολύπλοκες στο αγύμναστο βλέμμα, οι ειρηνικές του αρχές, ή και η φιλοσοφία του, που μπορεί να εφαρμοστεί και στην καθημερινή και επαγγελματική ζωή έξω από το γυμναστήριο (dojo), που κάνουν το αϊκίντο τόσο γνωστό και αγαπητό σ’ όλο τον κόσμο. Οι απαντήσεις ποικίλουν, γεγονός όμως είναι ότι ο καθένας και η καθεμία aikidoka (ο εξασκούμενος και η εξασκούμενη στο αϊκίντο) βρίσκει διαφορετικές πτυχές του, που τον ή την κάνουν να αγαπήσει αυτήν την πολεμική τέχνη και που αποτελεί συνάμα και άθλημα. Διαθέτει ένα ολοκληρωμένο σύστημα τεχνικών, με το οποίο εξασκείται το σώμα, το πνεύμα, στηρίζεται η ψυχή μας και μάς διδάσκει αντοχή, αλλά και μεθόδους για την ειρηνική επίλυση επιθέσεων και την αντιμετώπιση «δύσκολων» καταστάσεων.

Η σύγχρονη ζωή διακρίνεται από προστριβές, συγκρούσεις και δυσεπίλυτες εκ πρώτης όψεως διαφορές. Το Αϊκίντο μπορεί να μας βοηθήσει στην επίλυση διαφορών και συγκρούσεων, ενώ ταυτόχρονα μας βοηθά να διατηρούμε την ισορροπία, την ακεραιότητα, την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και τη φυσική μας κατάσταση, μέχρι τα ‘βαθιά γεράματα’.

Αθήνα 12.01.08

© Β. Ν. Καντζάρα(Aikido School Athens)

Βιβλιογραφικές αναφορές: